In het museum Plantin-Moretus in Antwerpen valt mijn oog op een gezegde van Erasmus: ‘Terug naar de bron’. Naar welke bron vraag ik me af…

Terug naar de veilige wereld van je jeugd? Terug naar ‘Het Dorp’? Zoals gezongen door Wim Sonneveld en nu zelfs te horen bij een reclame op de televisie. Vanmorgen zag ik hoe een tjalk – weliswaar uitgerust met een motor – door de stad voer, in alle opzichten toch heel anders dan de huidige containerschepen…

Ieder beroep heeft zijn basisvaardigheden, dat is ook een bron waar je op kunt terugvallen, terwijl je ook vooruitgang wil en het experiment aangaat.
In de tuin begint het ieder jaar opnieuw. Ook terug naar de bron, naar het begin van de kringloop van seizoenen? Wat zou Erasmus nou precies bedoeld hebben?

Renoir schilderde ze zo mooi: de appelwangetjes, blozende wangen. Het roept een sfeer van vrolijkheid, enthousiasme en energie op.

We zetten een houten tafel in de was. De tafel was ruw en bleek. De was ruikt ouderwets en degelijk. Bijna twee potten bijenwas zuigt het blad in zich op.

Even wat opgeschuurd en nóg een laagje was, uitwrijven met een wollen doek tot het blad gaat glimmen en heerlijk glad aanvoelt. De tafel is bijna net als die blozende wangen op de schilderijen van Renoir.

Wat is rust? De tuin lijkt uit te rusten in de winter. Het blad is gevallen op wat uitzonderingen na. Er is weinig daglicht, dat bevordert het groene niet. Bij witlof willen we dat. Hier in de tuin bloeien sneeuwklokjes, die houden kennelijk wel van het weinige licht en dat het minder koud is vermoedelijk.

Beren doen een winterslaap en vallen dan kilo’s af. Er zijn mensen die graag een beetje beer zouden willen zijn, rust om het lijf z’n proporties terug te laten vinden. Kippen gaan op stok als het donker wordt. Soms denk ik zelf grote verwantschap met kippen te hebben, niet zozeer het kakelen als wel het naar bed willen als het donker wordt.

Wat gebeurt er in rust? Baby’s groeien tijdens de slaap, planten mag je niet in het donker verplanten of in de winter willen stekken. Bollen wachten onder de grond tot het tijd is, planten en bomen wachten ook op het juiste moment om blad krijgen. En mensen? Iedereen heeft zijn eigen ritme van rust en beweging…

De expositie ‘Ik, Maria van Gelre’ trekt me aan vanwege de geëxposeerde bladzijden uit haar getijdenboek (1380-1429). Die bladzijden zijn gemaakt aan het eind van de Middeleeuwen, de tijd van graafschappen en hertogdommen. Ik weet er weinig van…

Een tipje van de sluier wordt opgelicht. Ook toen werden afspraken vastgelegd zoals het contract van het huwelijk van Marie d’Harcourt met Reinald IV, hertog van Gulik en Gelre, laat zien. Ook huishoudelijke uitgaven van het hof zijn bijgehouden.

Er werd langdurig onderhandeld o.a. over de opvolging van de hertog, want zijn huwelijk met Maria was kinderloos gebleven. Heel verstandig, want een goede regeling van tevoren voorkomt herrie of oorlog! De documenten zijn letterlijk bezegeld en heel mooi ook!

Vandaag loop ik door Antwerpen in een bijzonder monumentale wijk; een aaneenschakeling van art nouveau panden.

Wanneer in 1881 de families Cogels en Osy grond verkopen ontstaat de wijk Zurenborg. Het is de tijd van art nouveau. Niet alleen bloemen en ronde vormen in de ramen en deuren, rond de eeuwwisseling hebben de mensen idealen. Gas, waterleiding en elektriciteit zijn nieuw, het zijn verbeteringen. In de biografie van Jean Renoir over zijn vader, de schilder Pierre-Auguste Renoir, lees ik over de veranderingen rond 1900: alles komt uit buizen en tubes, er is een nieuwe tijd aangebroken.

En nu? Het is een donkere decemberdag, niks geen levendigheid, er is geen uitbundige kerstverlichting. Statige huizen, soms bijna paleisjes, die de voorbije tijd koesteren met hun mooie gebloemde decoraties, de ronde vormen van ramen en deuren, ieder huis is anders. Die straten vertellen het verhaal van een eeuw geleden, maar je moet het wel kunnen horen…