Nog meer Atlas

Submitted on: zondag, 22 augustus 2010, Auteur Rike Hesselink

Atlas heeft me nog steeds in de greep!
Nu naar jongere Atlassen gekeken. Ik vond er eentje op een affiche van een jaar of wat geleden. Het hemelgewelf als een zak kolen, zoals lang geleden toen er nog kolensjouwers waren die de zakken met kolen op hun schouder droegen. Als ik er wat langer naar kijk, dan voel ik bijna hoe zwaar die bol moet zijn. Zijn linkerarm met de vuist gesloten, is het plateau waar de bol op rust. Zijn rechterarm met de open hand ondersteunt en zorgt dat de bol niet van die zelfgevormde sokkel afrolt. Hij staat vooral op zijn linkerbeen, misschien gaat hij zich met zijn rechtervoet een beetje afzetten om zich beter onder het gewicht te kunnen plaatsen……………… Hij is verder onbedekt.

De Atlas van het Paleis op de Dam is niet onbedekt; hij heeft een lendedoek. Hij draagt het hemelgewelf ook weer anders. Hij strekt zijn linkerarm min of meer tegen de bol en duwt hem een beetje op met zijn onderarm, de vuist half gesloten. Zijn rechterarm is omhoog gericht en heeft de vuist iets meer open. Hij steunt er ook minder mee, die rechterarm houdt vast de balans tussen beide armen onder controle. Hij staat recht onder zijn gewicht maar heeft zijn middel zo vreselijk ingeknikt. Die vouw zou handiger een verdieping lager in het scharnier van het heupgewricht geweest zijn, dan kwamen zijn maag en darmen wat minder in de knoei en had hij wat meer lucht tot zijn beschikking gehad. Maar ja, een beeld ademt ook niet echt.

Behalve buiten aan de achterkant van het Paleis, is er binnen ook nog een Atlas die als twee druppels water op zijn grote broer buiten lijkt. Zij het dat de binnen-Atlas meer kleur heeft en niet onder de duivenpoep zit.

Hoe aanwezig is die oude god nog altijd! Ook in hedendaagse huizen waar een klok aan de muur hangt. Friese staartklokken hebben vaak bovenop een Atlas, geflankeerd door engelen met trompetten. Zo’n oude klok met gewichten die je dagelijks moet optrekken: met je ene hand trek je de ketting naar beneden terwijl je andere hand het gewicht meehelpt om omhoog te gaan, een ritueel wat iedereen meekrijgt van de vorige generatie: zo spaar je de ketting! Even het gevoel van balans tussen je handen vinden, net als Atlas dat doet. Deze Atlassen van boven op de klok zijn sober van uitvoering, de lendenen zijn bedekt, armen en handen zijn symmetrisch. Hij knikt ook in zijn middel en kijkt van bovenaf op ons neer al of niet gedwongen door zijn last. Hoe Atlas en de engelen met bazuinen eigenlijk boven op een klok verzeild geraakt zijn, daar ben ik nog niet achtergekomen.